Koksaki virusu nedir?
Bu gün bütün həyatı əhatə edən epidemik xəstəliklər nəticəsində insanların və tibb dairələrinin diqqəti yoluxucu xəstəliklərin öyrənilməsi və müalicə üsullarına yönəlmişdir. Ciddi yoluxucu xəstəliklərə səbəb olan viruslar haqqında kifayət qədər və dəqiq məlumata malik olmaq sağlamlıq problemlərinə qarşı lazımi ehtiyat tədbirlərinin görülməsinin ilk şərtidir. Bu mənada uşaqlıq və yetkinlik dövründə əhəmiyyətli pozğunluqlara səbəb olan və bütün dünyada geniş yayılmış virus infeksiyası faktorlarından biri də koksaki viruslarıdır.
Koksaki virusları enteroviruslar adlanan RNT viruslar ailəsinə aid viruslar qrupunu təsvir edir. Bu viruslar kiçik, tək zəncirli RNT molekulunu ehtiva edən zərfsiz zülal örtüyünə malikdir və bütün dünyada yayılmışdır.
Virus əsasən nəcis və ağız yolu ilə ötürülür. Koksaki virusları öz adını ABŞ-ın Nyu-York əyalətindəki Koksaki şəhərindən götürüb. İlk dəfə burada kəşf edilib çünki. Bu viruslar bir neçə alt sinifinə bölünür və müvafiq olaraq müxtəlif infeksiyalara səbəb ola bilər.
Koksaki virusu necə ötürülür?
Koksaki virusları fərqli bir görünüşə sahib olduğundan digər virus siniflərinə nisbətən xarici mühit şəraitinə daha davamlıdırlar. Bu səbəbdən xarici səthlərdə uzun müddət toxunulmaz qala bilirlər. Ağız yolu ilə ötürülməsi daha çox müşahidə olunur. İnkubasiya dövrünü tamamladıqdan sonra simptomlar üzə çıxmağa başlayır.
Hansı simptomları var?
Koksaki virusunun alt tipinə görə müxtəlif xəstəliklər meydana gəldiyi üçün onun yaratdığı simptomlar da dəyişir. Buna görə, bu virusunun səbəb olduğu bəzi xəstəliklərlə baş verə biləcək simptomlar aşağıdakı kimi ümumiləşdirilə bilərik:
- Əl, ayaq və ağız ətradında qızartılar, səpkilər meydana çıxır.
- İştahsızlıq, boğaz ağrısı, halsızlıq və ağızda ağrılı yaralar görünə bilər.
- Mədə və ağrısı.
- Ürək problemi.
Əl-Ayaq-Ağız Xəstəliyi: Bu problem daha çox uşaqlarda rast gəlinir. Əl-ayaq-ağız xəstəliyində qızdırma, halsızlıq, yorğunluq və qeyd olunan nahiyələrdə qızartı ilə birlikdə səpgilər tez-tez müşahidə edilir. Bundan əlavə, boğaz ağrısı, baş ağrısı və iştahsızlıq görünə bilər. İnfeksiya adətən öz-özünə keçir və 7-10 gün ərzində tam sağalır.
Herpangina: Xüsusilə badamcıqlarda və ətrafında qızartı, səpgi və blisterlərin inkişafı ilə şiddətli boğaz ağrısının olması ilə aşkar edilir. Bundan əlavə, simptomlar qızdırma, boğazın şişməsi, limfa düyünlərində şişlik və həssaslıq, udma çətinliyi, iştahsızlıq ilə müşayiət oluna bilər. Boğaz ağrısı və tüpürcəyi udma problemi səbəbindən uşaqlar qidalanmada çətinlik çəkə bilər, nəticədə drooling və ya qusma meydana gələ bilər.
Plevrodiniya: Qəfil başlayır, adətən yay aylarında olur. Qarın ağrısı və əzələ spazmlarının yaşandığı yoluxucu bir xəstəlikdir. Ağrılar 15-20 dəqiqəyə qədər davam edə bilər. Ağrı qızdırma, öskürək, baş ağrısı və əzələ ağrıları ilə müşayiət oluna bilər.
Miyokardit Koksaki virusunun yaratdığı ən ciddi infeksiyalardan biridir. Miyokardit ürək əzələsinin viral infeksiyası kimi tanınır. Ürək əzələsinin funksiyasını poza və ürək döyüntüsünün pozulmasına səbəb ola bilər. Bəzi insanlar infarkt və ya ürək çatışmazlığına bənzər simptomlarla qarşılaşa bilər.
Menenjit: Virusların yaratdığı menenjit faktorlarından biri də koksaki viruslarıdır. Bu mənada menenjit inkişaf edən insanlarda qızdırma, şiddətli baş ağrısı, ürəkbulanma və qusma, müxtəlif nevroloji simptomlar, çaşqınlıq və epileptik tutmalar ola bilər.
Koksaki Virusunun Müalicəsi
Mövcud tibbi şəraitdə Koksaki virusunu birbaşa hədəf alan heç bir dərman müalicəsi yoxdur. Ancaq səbəb olduğu xəstəliklərin yaratdığı problemləri aradan qaldırmaq, ona nəzarət etmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq mümkündür. Əl-ayaq-ağız xəstəliyi, herpangina və plevrodiniya kimi infeksiyalarda yüksək hərarət azalır, dərman müalicəsi aparılır. Bundan əlavə, ev şəraitində boğaz ağrısını aradan qaldırmaq üçün müxtəlif tədbirlər tətbiq edilə bilər. Bunlara;
- soyuq qidalar qəbul etməklə boğazdakı şişkinliyi aradan qaldırmaq,
- duzlu su ilə qarqara etmək,
- ədviyyatlı və turşulu qidalardan uzaq durmaq daxildir.
Koksaki virusundan qorunmaq üçün nə etmək lazımdır?
Hal-hazırda, koksaki virusu üçün hazırlanmış heç bir peyvənd yoxdur. Buna görə də infeksiyanın qarşısını almağın ən vacib yolu çirklənmənin qarşısını almaqdır. Yeməklər yaxşıca təmizlənməlidir, yuyulmalı və istehlak edilməlidir. Uşaqların yeməkdən əvvəl və sonra, tualetdən sonra və ictimai yerlərdə səthlərə toxunduqdan sonra əlləri yumaq vərdişinə yiyələnmələri üçün ən vacib tədbirdir.
