Hamilelikde boyrek agrisi
Qadınların ən xüsusi dövrlərindən biri olan hamiləlik dövründə orqanizmdə bir anda bir çox dəyişiklik baş verir. Bu dəyişiklikləri yaxından izləmək və həm ananın, həm də körpənin sağlamlığı üçün lazımi tədbirləri görmək son dərəcə vacibdir. Böyrəklərin hamiləlik dövründə ilk dəyişən orqan olduğunu ifadə edən Yeditepe Universiteti Koşuyolu Xəstəxanası Nefrologiya Mütəxəssisi Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, “Hamiləlikdə ilk növbədə böyrək dəyişir. Böyrəklərin işləməsi və süzülməsi və buna görə də insanın qan təzyiqi vəziyyəti hamiləlikdən əvvəlkindən fərqlidir. Buna görə hamiləlik müayinələri zamanı böyrəklər diqqətlə izlənilməlidir. Mümkün problemlərin qarşısını almaq üçün planlı hamiləlikdən əvvəl sidik analizi və qan təzyiqi ölçülməlidir və məlum böyrək çatışmazlığının olub olmadığını yoxlamaq lazım olduğunu qeyd edir.
Böyrək ağrısının əlamətləri
Hamiləlikdə ən çox rast gəlinən böyrək xəstəliklərində yüksək təzyiq (hipertoniya) olduğunda qeyd edilir. Adətən ilk üç ayda təzyiq düşür. İkinci 3 ayda qan təzyiqi normal həddə qalxmağa başlayır. Digər narahatçılıq isə hamiləlik zamanı müxtəlif səbəblərdən hipertoniyanın kəskinləşməsi və preeklampsi adlı xəstəliyin ortaya çıxmasıdır. Ümumiyyətlə, hamiləliyin 20-ci həftəsindən sonra hipertoniya aşkar edilərsə, preeklampsi ola bilər. Bu insanların heç bir məlum böyrək xəstəliyi və ya hipertoniyası yoxdur. Şişkinlik, ödem, protein itkisi ilə müşayiət olunur. Bəzi mütərəqqi formalarda, daha da şiddətlənirsə və sürətlə irəliləyirsə, tutmalara səbəb ola bilər. Buna eklampsiya da deyilir və daha çox 20 yaş civarında gənc hamilə qadınlarda və ilk hamiləliklərdə rast gəlinir.
Əvvəlki hamiləlikdə preeklampsi keçirmiş, anasında preeklampsi, çoxlu hamiləlik, hipertoniya, xroniki böyrək xəstəliyi, antifosfolipid anticisim sindromu, damar və yumşaq toxuma xəstəlikləri, piylənmə və şəkərli diabet olan hamilə qadınlarda preeklampsiya daha çox rast gəlinir.
Son araşdırmalar plasenta tərəfindən ifraz olunan böyümə hormonunun (uşağın ana bətnində ehtiyaclarını təmin edən, körpəyə qida maddələrini gətirən, tullantıları toplayan, tullantıların əmələ gəlməsini təmin edən quruluş) səviyyəsini izləməklə preeklampsiyanın erkən diaqnoz edilə biləcəyini göstərir.
Preeklampsi həm hamilə, həm də körpəyə təsir edir.
Yüksək təzyiqin həm hamilə qadını, həm də ananı yaxından maraqlandıran bir problem olduğunu vurğulayan Prof. Dr. Gülçin Kantarcı bildirib ki, hamiləlik dövründə hipertoniya səbəbiylə sidikdə zülal sızması halında beyin qanaması, hətta ananın ölümü kimi ciddi nəticələr yarana bilər. Bundan əlavə, hamiləlik hipertoniyası çox yaxşı izlənilməz və müalicə edilməzsə, körpədə böyümə geriliyi və ya az çəki ola bilər. Bu səbəblə hamiləlik dövründə yüksək təzyiq, preeklampsi və eklampsi olan şəxslər həm ginekoloq, həm də nefroloq tərəfindən yaxından izlənilməlidir.
Preeklampsi bütün hamiləliklərin təxminən 5 faizində baş verir. İlk və yaşlı hamiləliklərdə daha çox rast gəlinir.
Yalnız risk qrupunda olan hamilə qadınların deyil, bütün hamilə qadınların preeklampsi üçün müayinədən keçməlidir. Hamiləlikdən əvvəl və/və ya erkən hamiləlikdən əvvəl faydalı sidik analizi və qan təzyiqinin ölçülməsi preeklampsiyanın xroniki xəstəliklərdən fərqləndirilməsində əhəmiyyətlidir. Təqiblərdə bu ikisinin təqibi ilə həm ananın, həm də körpənin həyatı üçün çox qiymətlidir.
Təkrarlanan infeksiyalar
Hamilə qadınlarda rast gəlinən başqa bir problem təkrarlanan infeksiyalardlr. Böyrək iltihabı hamilə qadınların həyatına təsir edə bilər və körpənin sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. Bundan əlavə, nefrit kimi bəzi xəstəliklər hamiləlik ilə kəskinləşə bilər. Xüsusilə hamiləliyin altıncı ayında təzyiqə görə böyrəklərin böyüməsi və böyüməsi baş verə bilər. Diabetli və kilolu hamilə qadınlarda infeksiyanın inkişaf riski yüksəkdir. Hamiləlik dövründə çəki və qan şəkərinə nəzarət təmin edilməli, gündə 6-8 stəkan su içilməlidir. Əgər sidik yollarının infeksiyası adekvat şəkildə müalicə olunmazsa, ananın qanında infeksiyaya yoluxma və az çəki ilə körpə dünyaya gətirmə riski var.
Hamilələrdə böyrək daşı xəstəliyi
Təxminən hər 150 hamilə qadından birində böyrək daşı problemi var. Hamilə qadınlarda aşkarlanan daşların tezliyində artım olmasa da, hamiləlikdə sidik kanallarında rahatlama səbəbiylə mövcud daşlar daha tez-tez sidik kanalına düşərək ağrılı şəkillərə səbəb olur. Hamiləlikdə daşın diaqnozu hamilə olmayan xəstələrdə olduğu qədər asan deyil. Böyrək daşlarının böyrək ağrısı, ürəkbulanma, qusma və tez-tez sidiyə getmə kimi klassik simptomları daş xəstəliyi olmayan hamilə qadınlarda müşahidə edilərkən, daş ağrısı, böyüyən uşaqlıqdan asılı olaraq bel və qasıq kimi müxtəlif yerlərdə hiss edilə bilər. hamilə qadınlar, həkimin ağrıları şərh etməsini çətinləşdirir. Diaqnoz üçün radiasiyasız bir üsul olan ultrasəs ana bətnində olan körpə üçün təhlükəsizdir və bu səbəbdən daş şübhəsi olan hamilə qadınlarda ilk üstünlük verilən görüntüləmə üsulu olaraq asanlıqla istifadə edilə bilər.
Daşların əksəriyyəti oral dərman qəbul etdikdə özbaşına yox olur. Bu səbəblə ağrıları və ürəkbulanmaları ağızdan alınan dərmanlarla nəzarət altına alına bilən və böyrək şişməsi kritik səviyyəyə çatmayan bütün hamilə qadınlar izlənilir. Ümumi vəziyyəti pisləşən, ağızdan alınan dərmanlarla ağrı və ürək bulanması nəzarət altına alına bilməyən xəstələrdə əlavə müalicə üsulları axtarılmalıdır. Müalicənin əsas məqsədi gələcək anaya və onun bətnində olan körpəyə zərər vermədən sidik axınının bərpası, ağrı və ürək bulanmasına nəzarət etməkdir.
Hamiləlikdə böyrək daşı əməliyyatı aparıla bilərmi?
Hamiləlik dövründə dərman və ya monitorinqlə müalicəsi mümkün olmayan daşlar cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Cərrahi kriteriyalar hamilə olmayan xəstələrdə olduğu kimidir, lakin uşaq sahibi olmaq diqqətli bir qərar tələb edir. Daş keçməzsə, böyrəkdə böyümə varsa, daş səbəbiylə ciddi infeksiya varsa, daşa müdaxilə edilməlidir. Hamilə xəstədə anesteziyaya heç bir maneə yoxdursa, lazer litotripsi təhlükəsiz şəkildə həyata keçirilə bilər. Lazer böyrəklərə zərər vermir. Əslində hamilə qadınlarda daş qırmanın ən təhlükəsiz üsulu lazerlə daş qırmadır. Səs dalğası qırılması və şok dalğası ilə körpədə eşitmə itkisi meydana gələ biləcəyi və daş qırılması şüalanma istifadəsini tələb etdiyi üçün hamilə qadınlar üçün uyğun üsul deyil. Lazer daş qırma hamilə qadınlarda ehtiyatla edilməli və təcrübəli uroloqlar tərəfindən aparılmalıdır.
Hamilelikde boyrek agrisi olduqda ne etmeli?
Bel nahiyəsində arxa-yan hissədə ağrı olduqda , vaxt itirmədən ginekoloqa müraciət etmək lazımdır. Həkim müəyyən analiz və instrumental müayinələrdən sonra düzgün diaqnoz qoyacaq. Hamiləlik hər qadında fərdi gedişata malik olduğu kimi , böyrək xəstəlikləri də belədir. Özbaşına müalicə vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər.
Bu halda hamiləlik müddəti çox önəmlidir. Yəni ki, əgər hamiləlikdə I trimestrdə böyrək ağrısı müşahidə olunarsa, müalicə ancaq fitopreparatlarla aparıla bilər. Çünki kimyəvi tərkibli dərmanlar hamilələrə əks-göstərişdir. Bitki mənşəli preparatlar dölə zərər vermir.
Bununla yanaşı rasiondan yağlı, qızardılmış, acı, turş qidaları uzaqlaşdırmaq lazımdır . Çünki onlar selikli qişaları qıcıqlandırır və sağalma dövrünü uzadır. Ağrı olduqda həkim məsləhətilə sistit üçün çaylar içilməsi də məsləhətlidir.
Hamiləlikdə böyrək ağrısı – profilaktikası
- mətbəxdə hər zaman mərcanı (klyukva) morsu olmalıdır. Bu bitki sidik-ifrazat yollarının xəstəliklərində həm müalicəvi, həm də profilaktik əhəmiyyətlidir;
- sutkada 2 litrə yaxın su qəbul edilməlidir;
- tualetə ilk çağırışda getmək lazımdır. Uzun müddət dözmək olmaz;
- aralıq nahiyəsi yuxarıdan aşağı və ya öndən arxaya yuyulmalıdır. Bu, infeksiyanın qarşısını almağa kömək edir;
- hamiləlikdə dar kolqotkalar və alt paltarları, çanağı sıxan şalvarlar, sintetik paltarlar geyinmək olmaz. Təbii materialdan geniş geyimlərə üstünlük verilməlidir.
- vanna qəbulu əvəzinə ayaq üstə duş almaq məsləhətdir.
- xüsusi gimnastikalarla məşğul olmaq faydalıdır.
İstinad :
Oxşar yazılar: