28 heftelik hamilelik
Üçüncü trimestrə, hamiləliyin son dövrünə daxil oldunuz! Bu müddət ərzində bəzi şikayətlərə görə əhvalınızı yaxşı olmaya bilər. Ana bətnində olan körpənin vaxtında qəbul edilməsinə cəmi bir neçə ay qaldığı bu dövrdə ana bətnində olan körpə tədricən doğum vəziyyətinə keçməyə hazırlaşır. Eyni zamanda, beyin inkişafında və göz hərəkətlərində dəyişikliklərin meydana gəldiyi bu dövr haqqında daha ətraflı məlumat üçün məqalənin qalan hissəsini nəzərdən keçirə bilərsiniz.
28-ci həftə hansı aydır?
28-ci həftə hamiləlik prosesinin təxminən 7 ayını tamamladığınız deməkdir. Bu dövr həm də hamiləliyin üçüncü trimestrinə keçid dövrüdür. Hamiləlik daha 10-12 həftə davam etsə də, 28-ci həftə doğum üçün hazırlıqlara başlamaq üçün ideal vaxtdır.
28 heftelik hamilelik de ne baş verir?
Hamiləliyin 28-ci həftəsində ana bətnində olan körpələr adətən doğuş mövqeyinə görə tərs təsbit edilir. Körpənin başı uşaqlıq boynu kimi tanınan serviksə yaxındır. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi körpələr 30-cu həftəyə qədər bu mövqeyə keçməyə bilər. Bəzi körpələrdə arxa təqdimat deyilən təqdimat təsbit edilə bilər. Mövqe dəyişikliyi ilə gələcək ana qarının aşağı hissəsində əlavə təzyiq hiss edə bilər. Xüsusilə sidik kisəsində özünü göstərən bu təzyiq səbəbiylə sidik ifrazı ilə bağlı müxtəlif dəyişikliklər baş verə bilər.
Mövqe dəyişikliyi ilə gələcək ana qarının aşağı hissəsində əlavə təzyiq hiss edə bilər. Xüsusilə sidik kisəsində özünü göstərən bu təzyiq səbəbiylə sidik ifrazı ilə bağlı müxtəlif dəyişikliklər baş verə bilər.
Həkimləriniz bu həftə yoxlamalar zamanı çəki və qan təzyiqinizi qiymətləndirəcək və anemiya və ya hamiləlik diabeti kimi vəziyyətlərin inkişafı ilə bağlı müxtəlif testlərə müraciət edə bilər. Bu çox yaygın hallar erkən aşkar edilərsə, müvafiq tibbi müdaxilə edilərək həm sizin, həm də körpənizin sağlamlığını qorumaq üçün əhəmiyyətli bir addım atılacaqdır.
Qarın boşluğunda genişlənmənin davam etməsi bəzi ana namizədlərinin oturarkən və ya uzanarkən rahat bir mövqe tapmaqda çətinlik çəkməsinə səbəb ola bilər. Gərgin qarın dərisində zaman zaman qaşınma kimi müxtəlif şikayətlər meydana gələ bilər. Həkimlərin məlumatı və tövsiyəsi daxilində losyon və ya təbii yağlardan istifadə edərək qarın dərisini nəmləndirmək bu şikayətlərin idarə edilməsində təsirli ola biləcək bir tətbiqdir.
Bəzi gözləyən analarda hamiləliyin unutqanlığı olaraq təyin olunan başqa bir vəziyyət 28-ci həftə ilə ortaya çıxa bilər. Bəzi qadınlar yuxu problemləri, hormon dəyərlərindəki dalğalanmalar və bədəndə daimi təzyiq hissi səbəbiylə yaddaşla bağlı bilişsel problemlər yaşaya bilər. Bu vəziyyətdə mümkün görüşlərin və görüləcək işlərin siyahısını yaratmaq, hamiləliyin bu dövründə baş verə biləcək unutqanlığa qarşı faydalı ola biləcək bir üsuldur.
Gələcək anaların bəzilərində, kolostrum deyilən erkən süd ifrazının 28-ci həftə içində gəldiyi görülür. Kolostrum zülal, yağ, igA və minerallarla zəngin bir ifrazatdır. Doğuşdan sonrakı ilk həftədə yetkin ana südü zülal, yağ, laktoza və sudan ibarətdir. Bu ilk ifrazatlar körpə üçün çox vacibdir və doğuşdan sonra yüksək igA tərkibi sayəsində körpəni müxtəlif infeksiyalardan qorumağa kömək edir.
28 – ci həftə qan uyuşmazlığı:
Hamiləliyin erkən mərhələlərində qan qrupunuzun xüsusiyyətləri ilə bağlı müxtəlif testlər aparılır. Rh faktorunun qiymətləndirildiyi bu testlərdə gözləyən ananın qırmızı qan hüceyrələrinin səthində “rh” adlı zülalın olub-olmadığı qiymətləndirilir. Rh-mənfi anaların körpələri müsbət olarsa, Rh qan uyğunsuzluğu deyilən bir vəziyyət yarana biləcəyi üçün diqqətli olmaq lazımdır. Qan uyğunsuzluğuna müdaxilə edilməzsə, gələcək ananın immun sistemi körpənin qan hüceyrələrinə qarşı antikorlar istehsal edərək, sağlamlığının təhlükə altına düşməsinə səbəb ola bilər.
28 heftelik hamilelik də gələcək ananın qan dövranında rh antikorlarının olmasının qan uyğunsuzluğu baxımından araşdırıldığı dövrdür. Bu antikorların varlığı aşkar edilərsə, rhogam inyeksiya adlı müalicə tətbiqi nəzərdən keçirilə bilər. Rh immunoqlobulinləri Rhogam inyeksiyasına daxil edilir və bu protein strukturunda olan maddələr gələcək ananın qanında antikorların təmizlənməsini və onların istehsalının dayandırılmasını təmin edir. Bu peyvənd tətbiqi də körpənin doğulmasından sonra ilk 72 saat ərzində təkrarlanır və gələcək hamiləliklərdə qan uyğunsuzluğu ehtimalına qarşı tədbirlər görülür.
28 – ci həftə qarın ağrısı :
Qarın nahiyəsində təzyiqin artması səbəbiylə 28 heftelik hamilelik də əvvəlki dövrlərə nisbətən daha şiddətli ağrı şikayəti ola bilər. Qabırğalara və mədəyə təzyiq bəzi gələcək anaların qarın ağrısı ilə yanaşı qabırğaların xaricə doğru genişləndiyini hiss etmələrinə səbəb ola bilər. Lakin bu, heç bir təhlükəli hadisədən xəbər vermir. Bu narahatlıq hissini idarə etmək üçün 28-ci həftə yemək vərdişlərində müxtəlif dəyişikliklərin edilə biləcəyi bir dövrdür.
28 – ci həftə bəslənmə:
28-ci həftə bəzi gələcək anaların ilk trimestrində görülən şikayətlərin yenidən ortaya çıxdığı dövrdür. Həddindən artıq yorğunluq hissi və mədədə təzyiqin artması və ürək bulanmasının yenidən başlaması 28-ci həftə ilə birlikdə baş verə biləcək şikayətlər arasındadır. Mədəyə təzyiq də müxtəlif qidalara yenidən həssaslıq hissi yarada bilər. Yağlı, ədviyyatlı və ya duzlu qidalar bu dövrdə ana gələcək analar tərəfindən istehlak edilməməsi tövsiyə olunan qidalar sırasındadır.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində pəhriz ümumiyyətlə aşağıdakı kimi olmalıdır:
🔹Bütün hamiləlik prosesində olduğu kimi hamiləliyin 28-ci həftəsində də tez-tez fasilələrlə daha az və daha az qidalanma davam etdirilməli və bol maye qəbul edilməlidir.
🔹Zülalla zəngin və az karbohidratlı bir pəhrizə üstünlük verilməlidir. Karbohidratlar istehlak edərkən sağlam karbohidratlara üstünlük verilməlidir.
🔹 Hamiləliyin 28-ci həftəsində qəbizlik yarana biləcəyi üçün diyetə yüksək lifli qidalar əlavə edilməlidir.
🔹Vitamin D və fol turşusu əlavəsi həkim məsləhətinə uyğun olaraq seçilməlidir.
🔹Ana bətnində olan körpə kalsium saxladığı üçün tərkibində kalsium olan qidaları qəbul etmək vacibdir.
🔹Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin omeqa 3 ehtiyacını ödəmək üçün həftədə iki dəfə balıq istehlak edilə bilər.
28 həftəlik hamiləlik zamanı ağciyər gücləndirici iynə istifadə edilə bilərmi?
Tənəffüs yollarında səthi gərginliyi tənzimləyən lipid protein kompleksi var. Surfaktant və ya səthi aktiv maddə adlanan bu kompleks yeni doğulmuş körpələrdə ağciyərlərin inkişafı və tənəffüs fəaliyyətinin davam etdirilməsi üçün xüsusilə vacibdir. Surfaktant sintezi ana bətnində olan körpədə hamiləliyin 20-ci həftəsində başlayır və 24-cü həftədə tədricən sürətlənir. Körpənin ağciyər inkişafı hamiləliyin 26-cı həftəsində başlayır və hamiləliyin 34-cü həftəsinə qədər yaxşı səviyyəyə çatır.
Hamiləliyin 26-34 həftələri arasında erkən doğuş riski varsa, körpənin ağciyər inkişafı baş verdiyi zaman, ağciyər artırıcı iynə vurula bilər. Bu həftədən sonra hamiləliyi izləyən həkim uyğun görərsə, qaraciyər inkişaf etdirici iynə təkrarlana bilər.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində erkən doğum riski varmı?
Vaxtından əvvəl doğuş valideynlərin və həkimlərin ən arzuolunmaz vəziyyətlərindən biridir. Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin demək olar ki, bütün orqanları inkişaf etmişdir. Bununla belə, ağciyər və serebrospinal sistem inkişaf etməyə davam edir. Hamiləliyin 37-ci həftəsindən əvvəl doğulan körpələr vaxtından əvvəl doğulmuş sayılır. Bu səbəbdən hamiləliyin 28-ci həftəsində vaxtından əvvəl doğulan körpələrin dəstəyə ehtiyacı var. Hamiləliyin 28-ci həftəsində vaxtından əvvəl doğuş riski var. Gələcək ananın erkən doğum əlamətlərini izləməsi və həkimə məlumat verməsi vacibdir.
28 həftəlik erkən doğum əlamətləri aşağıdakı kimi sıralana bilər;
- Spazmların və ağrıların müntəzəm və tezliyi
- Çanaq bölgəsində qasıqda təzyiq hissi
- ishal, bulantı olması
- Vajinadan qanlı selikli axıntı
- Keçməyən şiddətli bel və bel ağrıları vaxtından əvvəl doğuşun əlaməti kimi qəbul edilməlidir.
28 heftelik hamilelik de Körpə İnkişafı:
Göbək kordonu (göbək kordonu, akkord) plasenta vasitəsilə ana ilə körpə arasında qan mübadiləsinin həyata keçirilməsini təmin edir. Körpə üçün lazım olan qida və oksigeni daşımaqla yanaşı, körpənin metabolik fəaliyyətləri nəticəsində əmələ gələn tullantıların anaya keçməsini də təmin edir. Bu qan mübadiləsi körpənin inkişafı üçün çox vacibdir. Normalda 12-ci həftədə tam inkişaf edən göbək 28-ci həftədə həm uzununa, həm də eninə uzanır.
28-ci həftə körpənin inkişaf mərhələlərində gözlərin inkişafı olduqca diqqətəlayiqdir. Hələ inkişaf mərhələsində olan bu gözlər körpə vaxtından əvvəl doğulsa belə görmə qabiliyyətinin qorunmasını təmin edəcək səviyyəyə çatıb. Bu dövr həm də mühüm beyin strukturlarının inkişaf dövrüdür. Beynin şüurla əlaqəli hissələri 28-ci həftədə yavaş-yavaş işləməyə başlayır. Beynin strukturlarında baş verən dəyişikliklər də bu orqanın əyri görünüşünə səbəb olur. Bu dövrdə körpələrin də yuxu görməyə başladığı düşünülür. Ana bətnində olan körpələrin beyin dalğaları ilə edilən müxtəlif araşdırmalarda körpələrin fərqli yuxu dövrlərinə sahib olduğu və yetkinlik dövründə yuxu görərkən meydana gələn sürətli göz hərəkətlərinin (REM) bu yuxu dövrlərində də olduğu müşahidə edilmişdir. Bəzi körpələrin ultrasəs müayinəsi zamanı göz qırpması və ya müxtəlif üz ifadələri etməsi də müəyyən edilə bilər.
Göz qırpma hərəkətləri 14 həftə kimi erkən başlamış ola bilər. Ancaq bu hərəkətlərdə artım adətən 28 həftə ətrafında baş verir. Artan göz hərəkətliliyi REM yuxusu və sağlam beyin inkişafı ilə əlaqəli olması baxımından da vacibdir.
Bu dövrdə körpənin çəkisinin xarici dünyaya hazırlaşaraq artdığını təyin etmək olar. Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin boyu orta hesabla 37 santimetrə çatıb. Onun çəkisi orta hesabla 0,9-1,1 kq arasında dəyişə bilər.
Üçüncü trimestrin başlanğıcı ilə (son trimestr) doğum bir addım daha yaxınlaşır. Bu dövrdə baş verən şikayətlərin tezliyi artarsa və ya intensivliyi dəyişirsə, səhiyyə qurumlarına müraciət edərək mütəxəssis həkimlərdən dəstək almağı laqeyd yanaşmayın.
28 Həftəlik Hamiləlik Ultrasəs görüntüləri:
28 həftəlik körpənin ultrasəs görüntüləri zamanı göbək kordonunun boynuna sarıldığını görmək olar. Körpənin boynuna göbək bağlamaq təhlükəli olsa da, ümumi inanca görə, bu tamamilə normaldır. Körpənin uşaqlıq yolunda böyüyən və hərəkət etməyə başlayan göbək bağının qollarına, ayaqlarına və ya boynuna dolanması normal sayılır.
28 həftəlik körpə ultrasəs görüntüləri zamanı dəri qatının altındakı yağ nisbəti artdıqca körpənizi artıq arıq görməyəcəksiniz. Bədəni yaxşı mütənasib olan körpənizin başı indi doğum kanalına daxil olmaq üçün aşağı mövqe tutmağa hazırdır. Körpənin hələ də sevimli məşğuliyyəti barmaq əmmək və ipdən tutmaqdır. Bu səbəbdən 28 həftəlik ultrasəs görüntüsü zamanı bu hərəkətləri daha tez-tez görə bilərsiniz.
Hamiləlikdə Preeklampsiyanın qarşısını necə almaq olar?
“Hamiləlik zəhərlənməsi” olaraq bilinən preeklampsi, uşaqlıq yatağında arterial damarların həddindən artıq daralması səbəbindən plasentanın körpəni qidalandıra bilmədiyi bir vəziyyətdir. Hamiləlik dövründə preeklampsiyanın baş verməsi ana və körpə ölümü kimi çox ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Həqiqi zəhərlənmə ilə heç bir əlaqəsi olmayan preeklampsi simptomları; Yüksək qan təzyiqi, əl-ayaqda şişlik, sidikdə zülalın çox olması şəklində özünü göstərir.
Hamiləlikdə preeklampsiyanın qarşısının alınması üsulları hələ də çox aydın deyil. Bununla belə, həyat tərzi dəyişiklikləri, tez-tez prenatal nəzarət və ya qida əlavələri kimi üsullar qeyd edilə bilər. Hal-hazırda, preeklampsiyanın müalicəsi ilə bağlı tədqiqatlar da ilkin müdaxilələrə əsaslanır. Bunlar; müntəzəm məşq, istehlak edilən duz miqdarının azaldılması, yataq istirahəti, vitamin C və E əlavələri və antioksidant qidalar.
İlk hamiləliyində preeklampsi keçirmiş analar ikinci hamiləliklərində də preeklampsi riskindən narahat ola bilərlər. Hamiləlik zamanı preeklampsi olan qadının növbəti hamiləliklərində bu vəziyyəti təkrar yaşamaq riski 10 faizdir. Ağır preeklampsi keçirmiş qadınlarda bu risk orta hesabla yüzdə 20-dir. Bu səbəblə gözləyən ana arıqlamalı, stressdən uzaq durmalı, nizamlı yatmalı və preeklampsiyanın təkrarlanmaması üçün qidalanmasına diqqət etməlidir. Gələcək ananın hamiləlik dövründə mütəmadi olaraq qan təzyiqinin monitorinqi və qan testlərinin aparılması xüsusilə vacibdir.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində həkim nəzarətində nələr edilir?
Gözləyən analar həm öz sağlamlıqları, həm də körpələrinin sağlamlığı baxımından rutin hamiləlik yoxlamalarını və lazımi testləri yaxından izləməlidirlər.
Ümumiyyətlə, hamiləliyin 28-ci həftəsində aşağıdakı testlər və nəzarətlər edilə bilər.
- Rutin həkim müayinələri hamiləliyin 28-ci həftəsində də davam etdirilə bilər. Bu nəzarətlərdə körpə ultrasəs rəhbərliyi altında yoxlanılır. Amniotik maye ultrasəs nəzarəti altında araşdırılır.
- Hamiləliyin 28-ci həftəsində valideynlər arasında qan uyğunsuzluğu (Rh uyğunsuzluğu) varsa, qan uyğunsuzluğu inyeksiyası edilə bilər. Qan uyğunsuzluğu adətən ilk hamiləlikdə problem yaratmır. İlk hamiləliklərdən sonra hamiləliklərdə qan uyğunsuzluğunun problem yaratmasının qarşısını almaq üçün hamiləliyin 28-34 həftələri arasında qan uyğunsuzluğu iynəsi edilə bilər.
- Hamiləliyin 24-28 həftəsində hamiləliklə bağlı şəkərli diabetin olması yoxlanılır.
- Hamiləlik zəhərlənməsi kimi tanınan preeklampsi riski hamiləliyin 28-ci həftəsində qiymətləndirilir.
28 heftelik hamilelik de körpenin mövqeyi necedir?
Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin bətnindəki mövqeyi dəyişməyə başlaya bilər. Körpə doğuşa hazırlaşmaq üçün başını aşağı çevirmək üçün bədəninin mövqeyini dəyişməyə başlayır. Bu prosesin sonunda körpə doğumun reallaşacağı mövqeyə gələcək. Bununla belə, hər körpə baş aşağı çevriləcək şəkildə yerləşdirilə bilməz. Körpənin bu hərəkətləri ultrasəs nəzarəti altında izlənilir.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin hərəkətləri hansılardır?
Uşağın bətnindəki hərəkətləri adətən hamiləliyin 16-20-ci həftələri arasında hiss olunmağa başlayır. Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpənin hərəkətləri yalnız ana tərəfindən deyil, kənardan da görünə bilər. Bu prosesdə həm ana, həm də ata körpənin hərəkətlərini müşahidə edə bilir. Hamiləlik həftələri irəlilədikcə və körpə böyüdükcə, hərəkətlər daha aydın görünməyə başlayır. Hamiləliyin 28-ci həftəsində körpələrin hıçqırıqları gələcək analar tərəfindən atlama kimi təsvir edilə bilər. Bu dövrdə körpə hərəkətlilik və istirahət dövrü olaraq təyin olunan bir prosesə girir. Gələcək anaların körpə hərəkətlərini yaxından izləmələri çox vacibdir. Körpənin uzun müddət hərəkətsiz olması halında, həkimə məlumat vermək və lazım olduqda ultrasəs rəhbərliyi ilə yoxlamaq vacibdir.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində cinsi əlaqədə olmaq olarmı ?
Hamiləlik zamanı cinsi əlaqə sualı valideynlərin tez-tez gündəmə gətirdiyi məsələlərdəndir. Ümumiyyətlə, valideynlər hamiləlik dövründə körpənin zərər görəcəyini düşünərək cinsi əlaqədən qaçırlar. Ancaq həkimin təyin etdiyi heç bir narahatlıq olmadığı hallarda hamiləliyin 28 həftəsində cinsi əlaqədə olmağın heç bir zərəri yoxdur. 28 həftəlik hamiləlikdə cinsi əlaqənin zərərli ola biləcəyi vəziyyətlər bunlardır;
✔️qanaxma
✔️ Uşaqlıq boynunun gözləniləndən daha tez açılması
✔️Erkən doğuş riski
✔️ Çoxlu hamiləlik
✔️Cinsi əlaqədən əvvəl və ya sonra yanma, ağrı hissi olduğu vəziyyətlər
✔️Əvvəllər aşağı salmış gələcək analar
Amniotik kisədən mayenin sızması halında
✔️Cinsi yolla ötürülən infeksiyaların olması halında cinsi əlaqədən çəkinmək lazımdır
Hamiləliyin 28-ci həftəsində axıntı, ləkə, qanaxma normaldırmı?
Hamiləlik dövründə gözləyən anaların axıntısı normaldır. Xüsusilə hamiləliyin 28-ci həftəsində ifrazatın miqdarında artım müşahidə oluna bilər. Bununla belə, gələcək anaların axını izləməsi vacibdir. Axıntı zamanı görünə bilən qəhvəyi, yaşıl və ya çəhrayı rəng və qoxu dəyişiklikləri yaxından müşahidə edilməlidir. Ləkə və vaginal qanaxma riskli şərtlərin əlaməti ola bilər. Qanama və ya həddindən artıq ləkələnmə hallarında, hamiləliyi izləyən həkimə məlumat verilməlidir.
Hamiləliyin 28-ci həftəsində menstrual kramplar yaşana bilərmi?
Hamiləlik dövründə gələcək analar doğum prosesinə qədər menstruasiya görmürlər. Ancaq bədəndə hormonal dəyişikliklər və doğuşa yaxınlaşmaq qadınların menstruasiya sancılarına bənzər ağrılara səbəb ola bilər. Xüsusilə hamiləliyin 28-ci həftəsində və sonrasında Braxton Hicks adlanan yalançı sancılar və ağrılar yaşana bilər.
